BALKANLARA VEDA

HALÛK HARUN DUMAN

MARMARA BELEDİYELER BİRLİĞİ KÜLTÜR YAYINLARI

ISBN: 978-605-83293-2-4 (16x24 cm, 380 sayfa, enso kitap kağıdı)

Türk milleti, kendisini yaşatan temel değerleri savaş anlarında hissetmiş; varoluş ve yaşama bilincini “ebediyet kadar derin” bu anlarda idrak etmiştir. Türk savaş tarihinin bütün zenginliğine ve yoğunluğuna rağmen, Türk savaş edebiyatının aynı derecede olduğu söylenemez. Gerçi Yahya Kemal’in bir tartışma esnasında, Türklerde Şehnâme gibi bir destan bulunmadığı iddiasına karşı verdiği: “Türkler destan yaratmaktan, destan yazmaya vakit bulamamışlardır” sözü, tarihî bir gerçeğin şâirâne ifadesidir. Ancak, Türk edebiyatında savaş, örneğin Avrupa edebiyatına kıyasla çok az işlenmiş bir konudur. XIX. yüzyılda Türk milletine yeni bir benlik ve varoluş, daha açık ifadeyle Türklük bilinci kazandıran iki savaştan biri Balkan Savaşı, diğeri ise İstiklâl Savaşı’dır. Şüphesiz her iki savaşın da edebiyatı yapılmıştır. Fakat bu edebiyatın çerçevesi ve önemi henüz tam olarak ortaya konulamamış- tır. Münferit ve parça parça çalışmalar dışında, bir bütün olarak, her iki savaşı ele alan bilimsel araştırmalar mevcut değildir. İşte bu düşünceden yola çıkarak, Balkan Savaşı etrafında oluşan edebiyatı incelemek istedik. Türk tarihine “Balkan Felâketi” diye geçen bu savaşın basın ve edebiyattaki yankıları, bize, geniş bir savaş edebiyatını bütün türleri ve yönleriyle ortaya çıkarma fırsatı verdi.

Balkanlara Veda, günümüzün en baş edilmesi gereken problemleri arasında yer alan göç mevhumuna ilişkin de bazı yaşanmışlıkları gözler önüne sermektedir. Göçe maruz kalışın en yıkıcı etkilerini yaşayan kadınların ve çocukların anılarının da yer aldığı eser, askeri anılarla savaşa ilişkin stratejilere cepheden getirilen yorumları da ele almaktadır. Özellikle takım kumandanı Hüseyin Cemal’in satırları askerin vahim ahvali hakkında fikir vermektedir:

”… Erzaksızlık şu sıralarda tamamıyla hükmünü icraya başladı. Birçok askerler acı ot yediklerinden zehirlendi. Şehirde de birçok aile sahibi erkek açlıktan cinnet getirdi. Mehmetçiklerin kırmızı çehreleri soldu…”

Balkanlara Veda, savaş edebiyatı konusunda Balkan Savaşı’na ilişkin yazılmış, yazılı eserleri derlemiş en kapsamlı eser olarak işaret edilmiştir.